Stowarzyszenie Ochrony i Badań Zabytków Prawa

Pręgierze – materialne relikty dawnego prawa są tematem monografii. W części pierwszej, będącej wstępem do katalogu pręgierzy na terenie Czech, przedstawił autor historię tego środka wykonywania wyroków wymiaru sprawiedliwości, a więc etymologię nazwy, ewolucję funkcjonowania, rodzaje kar egzekwowanych pod pręgierzami oraz typologię tych zabytków jako obiektów materialnych. Druga część to szczegółowy katalog zabytków. Czytelnik znajdzie w nim zdjęcia, dane o położeniu, opisy obiektów i historię ich funkcjonowania, a także wykaz dodatkowych źródeł informacji dotyczących danego zabytku. Zawiera również słownik pojęć i wykaz literatury.
Publikacja napisana w przystępnej formie spełnia rolę popularyzatorską tego rodzaju zabytków, a także, z uwagi na szczegółowość katalogu, może być podstawą do prac badawczych.

Autorzy: Daniel Wojtucki, Stanisław Zobniów

Wydawnictwo: ATUT

Rok publikacji: 2018

Publikacja jest wynikiem wieloletniej pracy naukowo-badawczej i inwentaryzatorskiej autorów. Krzyże kamienne, choć są intrygującymi zabytkami, pozostawały dotąd na marginesie zainteresowania badań naukowych. Książka będzie prawdopodobnie pierwszym w Polsce tak dokładnym opracowaniem tej grupy zabytków. Pierwsza jej część zawiera kompleksowe przedstawienie idei, typów, powodów fundacji, powiązań socjologiczno-kulturowych i zastosowań krzyży kamiennych. Wiele miejsca poświęcono omówieniu obowiązującego w średniowieczu prawa ugodowego i umieszczania kamiennych krzyży na podstawie związanych z nim tzw. umów kompozycyjnych. Podjęto się też przy tym wyjaśnienia wielu nieprawidłowości pojęciowych i nomenklaturowych dotyczących tych zabytków. W drugiej części publikacji zamieszczono katalog zabytków. Jest on bardzo szczegółowy, z podaniem wizerunku, wymiarów, lokalizacji, a także zawiera informacje dodatkowe, takie, jak literatura źródłowa czy nawet podania i legendy. Podano też informacje o obiektach obecnie zaginionych. Książka, jak przystało na dzieło naukowe, zawiera w treści bogate przypisy, odwołania do źródeł, spisy literatury, wykazy osób i miejsc oraz skorowidz.

Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej

Autor: Witold Komorowski

Wydawnictwo: Wydawnictwo DWSPiT w Polkowicach

Rok publikacji: 2014

Dolny Śląsk, oprócz mnóstwa świetnych kościołów, kamieniczek, zamków i pałaców, spotykanych niemal w każdej miejscowości, ma też zabytki mniej rzucające się w oczy, takie jak tajemnicze kamienne krzyże znajdowane w zaskakujących niekiedy miejscach.
Ponieważ odszukanie opisywanych obiektów nie zawsze jest łatwe, dla wszystkich miłośników ciekawostek, krajoznawców i „zwykłych” turystów powstał ten swego rodzaju przewodnik-album pozwalający odnaleźć w terenie niemal wszystkie kamienne krzyże i kapliczki znane na historycznie rozumianym Dolnym Śląsku, w sumie ok. 650 obiektów w ponad 400 miejscowościach. Kilkadziesiąt obiektów, wyjątkowo ukrytych, zlokalizowano dodatkowo przez ich współrzędne GPS podane w „Suplemencie dla niecierpliwych”.

ze Wstępu

[pobierz plik PDF zawierający publikację]

Kamienne krzyże i kapliczki

na Dolnym Śląsku

Kamenné kříže Čech, Moravy a Slezka

Autorzy: René Bělohradský, Ntatlié Belisová, Petr Božil

Wydawnictwo: Knihy 555

Rok publikacji: 2016

Album zdjęć kamiennych krzyży i kamieni z rytem krzyża z terenu Czeskiej Republiki. 250 zdjęć o wysokich walorach artystycznych zgrupowano w rozdziałach odpowiadających podziałowi kraju na regiony.
Kamienne krzyże spotykane przy drogach, w polach, lasach, czy w murach budowli są od dawna bardzo intrygującymi zabytkami. Powodami zaciekawienia mogą być miejsca ich lokalizacji, tajemnicze kształty a także towarzyszące im czasami legendy związane z ich fundacją. Atrakcyjności dodaje też powiązanie niektórych krzyży ze średniowiecznym prawem regulującym postępowanie pojednawcze w sprawach o zabójstwo. Z wymienionych powyżej powodów autorzy albumu, oprócz zdjęć, zamieścili na początku dzieła omówienie wielu aspektów dotyczących tych zabytków. Przedstawiono różne powody fundowania obiektów, typologię oraz problem ich ochrony, a osobnej uwadze poświęcono omówienie związków kamiennych krzyży z dawnym prawem pojednawczym. Zaprezentowano również osoby i organizacje zasłużone w dziedzinie badań i ochrony omawianych zabytków, a także artystów, którzy temat krzyży kamiennych podjęli w swoich dziełach.