Stowarzyszenie Ochrony i Badań Zabytków Prawa

Pręgierze – materialne relikty dawnego prawa są tematem monografii. W części pierwszej, będącej wstępem do katalogu pręgierzy na terenie Czech, przedstawił autor historię tego środka wykonywania wyroków wymiaru sprawiedliwości, a więc etymologię nazwy, ewolucję funkcjonowania, rodzaje kar egzekwowanych pod pręgierzami oraz typologię tych zabytków jako obiektów materialnych. Druga część to szczegółowy katalog zabytków. Czytelnik znajdzie w nim zdjęcia, dane o położeniu, opisy obiektów i historię ich funkcjonowania, a także wykaz dodatkowych źródeł informacji dotyczących danego zabytku. Zawiera również słownik pojęć i wykaz literatury.
Publikacja napisana w przystępnej formie spełnia rolę popularyzatorską tego rodzaju zabytków, a także, z uwagi na szczegółowość katalogu, może być podstawą do prac badawczych.

Autorzy: Daniel Wojtucki, Stanisław Zobniów

Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza ATUT

Rok publikacji: 2018

Publikacja jest wynikiem wieloletniej pracy naukowo-badawczej i inwentaryzatorskiej autorów. Krzyże kamienne, choć są intrygującymi zabytkami, pozostawały dotąd na marginesie zainteresowania badań naukowych. Książka będzie prawdopodobnie pierwszym w Polsce tak dokładnym opracowaniem tej grupy zabytków. Pierwsza jej część zawiera kompleksowe przedstawienie idei, typów, powodów fundacji, powiązań socjologiczno-kulturowych i zastosowań krzyży kamiennych. Wiele miejsca poświęcono omówieniu obowiązującego w średniowieczu prawa ugodowego i umieszczania kamiennych krzyży na podstawie związanych z nim tzw. umów kompozycyjnych. Podjęto się też przy tym wyjaśnienia wielu nieprawidłowości pojęciowych i nomenklaturowych dotyczących tych zabytków. W drugiej części publikacji zamieszczono katalog zabytków. Jest on bardzo szczegółowy, z podaniem wizerunku, wymiarów, lokalizacji, a także zawiera informacje dodatkowe, takie, jak literatura źródłowa czy nawet podania i legendy. Podano też informacje o obiektach obecnie zaginionych. Książka, jak przystało na dzieło naukowe, zawiera w treści bogate przypisy, odwołania do źródeł, spisy literatury, wykazy osób i miejsc oraz skorowidz.

Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej

Autor: Witold Komorowski

Wydawnictwo: Wydawnictwo DWSPiT w Polkowicach

Rok publikacji: 2014

Dolny Śląsk, oprócz mnóstwa świetnych kościołów, kamieniczek, zamków i pałaców, spotykanych niemal w każdej miejscowości, ma też zabytki mniej rzucające się w oczy, takie jak tajemnicze kamienne krzyże znajdowane w zaskakujących niekiedy miejscach.
Ponieważ odszukanie opisywanych obiektów nie zawsze jest łatwe, dla wszystkich miłośników ciekawostek, krajoznawców i „zwykłych” turystów powstał ten swego rodzaju przewodnik-album pozwalający odnaleźć w terenie niemal wszystkie kamienne krzyże i kapliczki znane na historycznie rozumianym Dolnym Śląsku, w sumie ok. 650 obiektów w ponad 400 miejscowościach. Kilkadziesiąt obiektów, wyjątkowo ukrytych, zlokalizowano dodatkowo przez ich współrzędne GPS podane w „Suplemencie dla niecierpliwych”.

ze Wstępu

[pobierz plik PDF zawierający publikację]

Kamienne krzyże i kapliczki

na Dolnym Śląsku

Kamenné kříže Čech, Moravy a Slezka

Autorzy: René Bělohradský, Ntatlié Belisová, Petr Božil

Wydawnictwo: Knihy 555

Rok publikacji: 2016

Album zdjęć kamiennych krzyży i kamieni z rytem krzyża z terenu Czeskiej Republiki. 250 zdjęć o wysokich walorach artystycznych zgrupowano w rozdziałach odpowiadających podziałowi kraju na regiony.
Kamienne krzyże spotykane przy drogach, w polach, lasach, czy w murach budowli są od dawna bardzo intrygującymi zabytkami. Powodami zaciekawienia mogą być miejsca ich lokalizacji, tajemnicze kształty a także towarzyszące im czasami legendy związane z ich fundacją. Atrakcyjności dodaje też powiązanie niektórych krzyży ze średniowiecznym prawem regulującym postępowanie pojednawcze w sprawach o zabójstwo. Z wymienionych powyżej powodów autorzy albumu, oprócz zdjęć, zamieścili na początku dzieła omówienie wielu aspektów dotyczących tych zabytków. Przedstawiono różne powody fundowania obiektów, typologię oraz problem ich ochrony, a osobnej uwadze poświęcono omówienie związków kamiennych krzyży z dawnym prawem pojednawczym. Zaprezentowano również osoby i organizacje zasłużone w dziedzinie badań i ochrony omawianych zabytków, a także artystów, którzy temat krzyży kamiennych podjęli w swoich dziełach.

Autor: Witold Komorowski

Wydawnictwo: Wydano staraniem autora

Rok publikacji: 2021

Kamienne kapliczki słupowe są obiektami często kojarzonymi ze średniowiecznym prawem pojednawczym. Fakt ten oraz surowa forma, zaginione w mrokach dziejów przyczyny fundacji, a także niekiedy trudno dostępne miejsca lokalizacji są coraz częściej powodem zainteresowania wspomnianymi obiektami.

Zamieszczona publikacja jest katalogiem kamiennych kapliczek zlokalizowanych na terenie Dolnego Śląska. Katalog zawiera fotografie, dane lokalizacyjne oraz opisy obiektów. Zainteresowany czytelnik znajdzie w nim pomoc w zlokalizowaniu zabytku oraz dodatkowe informacje o obiekcie. Publikacja stanowi tym samym element wzbogacania w społeczeństwie świadomości istnienia mniej znanych elementów spuścizny kulturowej dawnych wieków.

[pobierz plik PDF zawierający publikację]

Kamienne kapliczki na Dolnym Śląsku

Autor: Daniel Wojtucki

Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza ATUT

Rok publikacji: 2022

Procesy o delikt czarostwa osób żywych to zagadnienie, które od lat jest przedmiotem badań głównie historyków, którzy poświęcili tej problematyce wiele interesujących i wyczerpujących prac. Niewielu jednak badaczy zainteresowało się kwestią, która nurtowała już żyjących w czasach procesów o czary, a więc niewykrytych za życia czarownic i czarowników. Magia posthuma to temat badawczy dość zaniedbany, który wpisuje się w dzisiejszy nurt badań nad zjawiskiem niesłabnącego fenomenu procesów o czary i magii szkodliwej. Prezentowana monografia dotyczy zjawiska tzw. magii pośmiertnej, przyjmującego w dawnych wierzenia realność powracania zmarłych do świata żywych, którzy mogą szkodzić byłym sąsiadom i bliskim, a powstanie z grobu ożywionego nieboszczyka było możliwe dzięki diabłu, który czynił sobie siedzibę z ciała zmarłego. Należało więc podjąć środki zaradcze, często drastyczne i nieodwracalne, ale w mniemaniu wczesnonowożytnych mieszkańców Śląska i Moraw niezbędne, aby przywrócić utracony ład i porządek.

Książka wnosi istotny wkład nie tylko w badania nad polowaniami na czarownice w epoce wczesnonowożytnej, lecz także jest pracą dotyczącą dziejów mentalności, prawa i stosunków społecznych na Śląsku i Morawach w XVI–XVIII wieku. Przede wszystkim zaś […] autor przedstawił fascynujący, a zarazem przerażający, obraz wiary w magię pośmiertną, skutkującej na Morawach i Śląsku rozkopywaniem grobów i paleniem wydobytych z nich ciał na stosach, i to już w wieku Oświecenia.

Z recenzji wydawniczej
prof. dr. hab. Jacka Wijaczki

Magia posthuma. Procesy i egzekucje zmarłych na Śląsku i Morawach w XVI-XVIII wieku